Diễn đàn Phòng vệ thương mại 2025: Chủ động phòng vệ – Tăng tốc hội nhập – Thúc đẩy kinh tế tư nhân trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Ngày 25 tháng 9 năm 2025, Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức Diễn đàn Phòng vệ thương mại lần thứ hai với chủ đề: “Chủ động phòng vệ – Tăng tốc hội nhập – Thúc đẩy kinh tế tư nhân trong chuỗi cung ứng toàn cầu” tại thành phố Hồ Chí Minh.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại Lương Hoàng Thái nhấn mạnh vai trò thiết yếu của công tác phòng vệ thương mại trong việc bảo vệ sản xuất trong nước, thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu có nhiều biến động, các công cụ phòng vệ thương mại như thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp và người lao động.

Kể từ khi được thành lập, Cục Phòng vệ thương mại đã thực hiện 48 vụ việc điều tra mới và 35 vụ việc rà soát các biện pháp phòng vệ thương mại đang áp dụng. Trên cơ sở đó, Cục Phòng vệ thương mại đã kiến nghị Bộ Công Thương áp dụng 36 biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng nhập khẩu. Tổng doanh thu hàng năm của các doanh nghiệp sản xuất trong nước tham gia các vụ việc phòng vệ thương mại ước đạt gần 600 nghìn tỷ đồng, với hơn 56.000 lao động trực tiếp. Thu ngân sách từ thuế phòng vệ thương mại đạt khoảng 1.600 tỷ đồng mỗi năm.

Tham luận của TS. Dương Duy Hưng Vụ trưởng, Vụ Kinh tế tổng hợp, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương nhấn mạnh sự cần thiết phải định vị lại vai trò của doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu, chuyển từ gia công sang tạo giá trị cao. Ông chỉ ra các hạn chế như trình độ công nghệ thấp, thiếu nhân lực chất lượng cao, tư duy ngắn hạn và chưa chú trọng xây dựng thương hiệu. Để khắc phục, cần thúc đẩy đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, nâng cao kỹ năng lao động, thay đổi tư duy sản xuất, tăng cường liên kết chuỗi và hoàn thiện thể chế hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững và chủ động hội nhập quốc tế.

Tại Diễn đàn, đại diện Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương trình bày tổng quan về khái niệm xuất xứ hàng hóa trong thương mại quốc tế, nhấn mạnh vai trò của việc xác định nguồn gốc sản phẩm đối với thuế quan, ưu đãi và kiểm soát nhập khẩu. Nội dung bao gồm các quy định pháp lý hiện hành, phân loại quy tắc xuất xứ theo tiêu chí như chuyển đổi mã HS, giá trị gia tăng hay công đoạn gia công, cùng với quy trình cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) tại Việt Nam. Đại diện Cục Xuất Nhập khẩu cũng đề cập đến những khó khăn thực tế trong việc xác định xuất xứ trong chuỗi cung ứng phức tạp và đưa ra một số kiến nghị nhằm cải thiện hiệu quả quản lý và hỗ trợ doanh nghiệp.

Trong các biện pháp phòng vệ thương mại của Việt Nam, khối kinh tế tư nhân đóng vai trò quan trọng. Cụ thể, trong số các vụ việc điều tra áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, có 88% vụ việc có sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân. Trong số 79 doanh nghiệp tham gia với tư cách là bên yêu cầu điều tra, 56 doanh nghiệp là doanh nghiệp tư nhân. Các doanh nghiệp tư nhân cũng chiếm 66,5% tổng sản lượng hàng hóa trong các vụ việc điều tra. Về mặt doanh thu, các doanh nghiệp tư nhân tham gia phòng vệ thương mại đã đạt mức 595 nghìn tỷ VND trong những năm qua. Doanh nghiệp tư nhân là lực lượng tiên phong trong việc khởi kiện phòng vệ thương mại, có nhận thức rõ ràng về phòng vệ thương mại và phản ứng nhanh chóng với bất ổn thị trường. Các biện pháp phòng vệ thương mại giúp bảo vệ các ngành sản xuất trong nước khỏi cạnh tranh không lành mạnh và nhập khẩu giá rẻ, tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng. Nhờ đó, doanh nghiệp trong nước có không gian để phát triển, tối ưu hóa sản xuất và tái cơ cấu kinh doanh để phát triển bền vững. Để tiếp tục thúc đẩy vai trò này, cần tăng cường phối hợp và hỗ trợ giữa các doanh nghiệp tư nhân, trao đổi thông tin với các hiệp hội và cơ quan nhà nước, xây dựng hệ thống quản trị rõ ràng, và cập nhật tin tức từ Cục phòng vệ thương mại để có cảnh báo sớm.

Hội thảo chuyên đề buổi chiều tập trung phổ biến các quy định pháp luật mới về phòng vệ thương mại có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, bao gồm Nghị định số 86/2025/NĐ-CP của Chính phủ và các Thông tư số 26–30/2025/TT-BCT của Bộ Công Thương.

Diễn đàn khẳng định vai trò kết nối giữa cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp, thúc đẩy sự chủ động trong phòng vệ thương mại, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu, góp phần phát triển kinh tế tư nhân và tạo ra giá trị gia tăng bền vững cho nền kinh tế Việt Nam./.